Overgewicht wordt gedefinieerd als een BMI (Body Mass Index) boven de 25. Vanaf 30 spreekt met van obesitas en bij een BMI boven de 35 van morbide (ziekelijke) obesitas. De BMI is een verhouding van lengte en lichaamsgewicht. Ook in Nederland is overgewicht een groot probleem, meer dan 40% van alle Nederlanders hadden volgens het CBS in 2014 overgewicht en 11.4% ernstig overgewicht.
Omdat spiermassa zwaarder weegt dan vetmassa vinden veel medici de buikvet een betere voorspeller voor gezondheidsproblemen dan de BMI. Uit recent onderzoek van de Mayo Clinic blijkt dat zelfs mensen met een normaal gewicht, maar hoge middel-heup verhouding een dubbel verhoogd risico hebben op vroegtijdig overlijden ten opzichte van mensen met een peervorm. Hierbij maakte het niet uit of deze laatste groep overgewicht had of niet. Buikomvang is een indicatie van relatief veel vet rond en om te organen, dit is zeer ongezond en onwenselijk.

Er bestaan vele fabels over overgewicht, maar de belangrijkste is nog wel dat vet eten dik maakt. Hoewel het logisch klinkt is hier echter geen enkele wetenschappelijke onderbouwing voor. Recent onderzoek in het gerenommeerde blad de Lancet hebben onderzoekers een analyse van 52 studies onder ruim 68.000 mensen over het effect van diëten gepubliceerd. Hieruit blijkt geen enkele relatie tussen de hoeveelheid vet geconsumeerd en gewichtsverlies. In sommige gevallen leidde een dieet met meer vet juist tot betere resultaten! Er is echter wel een duidelijk verband aangetoond tussen de consumptie van suiker (ook uit fruit) en overgewicht. Dat zal ik hieronder verder uitleggen.

Een ander belangrijk misverstand is dat het gaat om calorieën. Veel diëten gaan over het tellen van calorieën. Voor ons lichaam is het echter zo dat een calorie uit het ene voedingsmiddel heel anders wordt gebruikt dan uit een ander voedingsmiddel. Daarom is calorieën tellen meestal niet zo zinvol en gaat het veel meer om de juiste voeding.

Zoals hierboven uitgelegd heeft vet geen relatie met overgewicht, maar gaat het voornamelijk om suiker en fructose (fruitsuiker) in het bijzonder. Suiker bestaat voor de helft uit fructose en de andere helft uit glucose. Glucose is een essentiële brandstof voor ons brein en immuunsysteem. Ook onze spieren gebruiken bij acute belasting meestal glucose als belangrijkste brandstof.

Glucose is dus een vorm van koolhydraten die ons lichaam goed gebruikt. In tegenstelling tot glucose kan ons lichaam fructose niet direct omzetten in energie, maar wordt via de lever als vetdeeltjes naar de spieren en buikvet getransporteerd. Vanuit de evolutie is fructose de belangrijkste vorm van energieopslag geweest. In de herfst wanneer het meeste fruit rijp was, was het voor onze overleving van belang om voldoende energiereserve aan te leggen voor de winter. Ons lichaam ondersteunt dit door bij veel fructoseconsumptie het verzadigingsgevoel te onderdrukken en ons extra inactief te maken. Hierdoor kunnen we maximaal energie opslaan. De voedingsindustrie maakt hier handig gebruik van door aan bijna alles fructose toe te voegen. Dit stimuleert dooreten, maar maakt ons dus ook dik.